تاج محل؛ از عجایب هفت گانه جهان در هند

تاج محل هند یکی از پرآوازه‌ترین و باشکوه‌ترین سازه‌های تاریخی در دنیا است. این بنای زیبا که در شهر آگرا، در ۳۰۰ کیلومتری دهلی قرار گرفته، نمادی از عشق و وفاداری در جهان به حساب می‌آید؛ چرا که پیکر همسر ایرانی سلطان هند، شاه جهان را در بر دارد. در این مقاله قصد داریم به معرفی این بنای خاص و زیبا بپردازیم. پس در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه تاج محل هند

بنای تاج محل هند در سال 1632 میلادی، به دست معماران ایرانی و با تلفیقی از معماری ایرانی_گورکانی ساخته شد. ساخت این سازه تا سال 1648 به طول انجامید و در طول 16 سال ساخت آن، نزدیک به 32 میلیون روپیۀ آن زمان (معادل 827 میلیون دلار آمریکا) هزینه شد. از این نظر، از گران‌ترین آثار تاریخی دنیا به شمار می‌رود و هزینۀ ساخت هیچ بنای دیگری به اندازۀ آن نبوده است.

تاج محل هند به فرمان «شاه‌جهان» پنجمین پادشاه گورکانی، در شهر آگرای هند بنا شد. این عمارت آرامگاهی برای همسر ایرانی او به نام «ممتاز محل» بوده است که در هنگام به‌دنیاآوردن چهاردهمین فرزند آن دو فوت کرد. شاه جهان با ساخت این بنا، میزانِ عشق‌وعلاقۀ خود به همسرش را نشان داد و پس از مرگ نیز، در همین عمارت به خاک سپرده شد.

تصویری از تاج محل در هندوستان

معماری تاج محل هند و بخش‌های مختلف آن

بی شک، تاج محل از مشهور‌ترین جاذبه‌های  آگرا به حساب می‌آید. اگر روبه‌روی این بنا قرار بگیرید، قطعا زیبایی‌ و ظرافت آن را تحسین خواهید کرد. یکی از مهم‌ترین مواردی که باعث تمایز معماری تاج محل هند از سایر بناهای تاریخی دنیا شده، تقارن آن است؛ چهار گوشه این بنا کاملا مشابه یکدیگر هستند! این سازۀ تاریخی طبق معماری هندی، اسلامی، ایرانی و ترکی ساخته شده است.

 جالب است بدانید که در تزیینات خارجی تاج محل از بیش از ۲۸ نوع سنگ قیمتی استفاده شده و گنبدها و طاق‌های ساختمان نیز طرح‌های هندسی و خاتم‌کاری‌های بسیار ظریفی دارند. همچنین، بر بخش‌هایی از دیوارها آیاتی از قرآن کریم حک شده که هنرِ دست هنرمندان ایرانی است.

تزیینات داخلی تاج محل ظرایف خاص خود را دارد. دیوارهای تاج محل هندوستان با موزاییک‌های انتزاعی، نقاشی‌ دیواری و هنر حکاکی تزئین شده و با سنگ‌هایی قیمتی همچون عقیق، یاقوت کبود و… که از تمام جهان گردآوردی شده‌اند، مزیّن شده است.

دروازه تاج محل هند؛ گذر از دنیای مدرن به دل تاریخ

پس از عبور از باغ جلوی عمارت، مبهوت دروازه‌ای زیبا به نام جلوخان خواهید شد. طراحی و معماری این دروازه شبیه به معماری کاخ هشت بهشت است؛ فقط فضای نسبتا ساده‌‌تری دارد.

جلوخان تاج محل هند را می‌توان رابط میان فضای داخلی و بیرونی دانست. انگار که این دروازه شما را برای وارد شدن به عمارت مزار آماده می‌کند. در دروازه‌های بازار و یا میادین هم از این سبک استفاده می‌شود.

عکسی از دروازه ورودی تاج محل هند

 مسجد تاج محل؛ عبادتگاه مسلمانان هندوستان

یکی از برجسته‌ترین قسمت‌های تاج محل، مسجد سرخ‌رنگی است که در سمت چپ بنا قرار گرفته است. فضای درونی این مسجد مثل دیگر مساجد جهان، محراب و منبر دارد و در روزهای خاص پذیرای بسیاری از مسلمانان جهان است. در بخش‌های بیرونی مسجد تاج محل هند، آیات الهی با خط زیبایی نوشته شده که نگاه‌ها رو به خود جلب می‌کند.

برای حفظ زیبایی و متقارن بودن بنا، ساختمان دیگری نیز در سمت دیگر تاج محل، مشابه این مسجد بنا شده است.

عکسی از مسجد تاج محل هند

موزه تاج محل؛ نمایانگر تاریخ هندوستان

شاید برایتان جالب باشد که بدانید داخل عمارت تاج محل هند، موزه هم وجود دارد. این موزه، که با نام موزۀ تاج شناخته می‌شود، در بخش غربی باغ‌های تاج قرار گرفته و مجموعه‌ای زیبا از زیورآلات و سکه‌های طلایی را به نمایش گذاشته است.

شما می‌توانید همه‌روزه برای بازدید از این موزه مراجعه کرده و در کنار اشیاء قیمتی، از نقاشی‌های زیبای داخل عمارت نیز دیدن کنید.

تصویری از نمای بیرونی موزه تاج محل هند

اعجاب تاج محل هند در استفاده از اعداد

 از دیگر نکاتی که دانستن آن شما را به تعجب وا ‌می‌دارد، استفاده از اعداد در معماری و طراحی تاج محل است. در میان همۀ آرامگاه‌های اسلامی، تاج محل از لحاظ نماد‌پردازی اعداد در رتبه اول قرار دارد.

یکی از اعدادی که در ساخت تاج محل بکار رفته عدد 4 است. این رقم، که عددی مقدس در معماری ایرانی-اسلامی شناخته می‌شود، درجای‌جای عمارت به کار رفته است. برای مثال، وجود 4 باغ، 4 گنبد کوچک، 4 مناره، 4 برج، 4 طاق، بازار 4سو و 4 ایوان برون‌گرا، همه به این عدد اشاره دارند که نمادی از گذر فصل‌ها و گردش روزگار است.

در معماری تاج محل هند اعداد دیگری نظیر 2، 3، 5 و 7 نیز به کار برده شده که هرکدام در معماری اسلامی دارای نماد بوده و مقدس به شمار می‌روند.

مصالح مورداستفاده در بنای تاج محل هند

اگرچه خود سازه از ‏سنگ مرمر سفید ساخته شده، اما از سه جهت با دیوارهای سنگی قرمز پوشانده شده است. شاه جهان دستور داد برای ساخت این بنا، بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ مرمر را از افغانستان، ‏تبت و چین جمع‌آوری کنند؛ اما این هم کافی نبود و بیشتر از ۳۰ نوع سنگ قیمتی از جمله لاجورد نیز در بین سنگ‌های مرمر به کار رفته است.

مرمت تاج محل هند پس از آسیب‌های فراوان

بنای شگفت‌انگیز تاج محل هند متاسفانه در طول تاریخ به دفعات مورد حمله قرار گرفته و بخش‌هایی از آن آسیب دیده است. در طی انقلاب ۱۸۵۷ نیز بسیاری از سنگ‌های قیمتی دیوارهای این بنا توسط سربازان و مقامات انگلیسی دزدیده شد.

بااین‌حال، در اواخر قرن 19، یکی از مقامات بریتانیا به نام لرد کرزن، دستور بازسازی بنای تاج محل را صادر کرد. این دستور، به مرمت بخش‌های زیادی از بنا انجامید و باغ‌های اطراف آن به سبک انگلیسی بازپروری شد.

معمار تاج محل کیست؟

همان طور که پیش‌تر گفتیم شاه جهان برای ساخت تاج محل، معماران و استادکاران خبره را از تمام دنیا گرد هم آورد. به همین دلیل هیچ کس از نام دقیق معمار آن آگاه نیست. تاریخ‌نگاران در فهرست سازندگان تاج‌‌محل نام ۳۸ معمار را ثبت کرده‌اند. به‌عبارتی در ساخت آن 20 هزار هنرمند دست داشته‌اند؛ اما در صدر آن‌ها، نام معمارانی ایرانی به نام «احمد لاهوری» و برادرش «حمید لاهوری» می‌درخشد.

البته نباید این نکته را هم ندیده گرفت که طبق نظر موّرخی آمریکایی به نام میلو بیچ، به دلیل علاقۀ شاه‌جهان به هنر معماری، این امکان وجود دارد که در طراحی و ساخت این سازه، از مشورت‌های او نیز بهره گرفته شده باشد.

چرا تاج محل جزو عجایب هفت گانه جهان است؟

تاج محل هند از سال ۱۹۸۳ به طور رسمی در فهرست بناهای تاریخی یونسکو قرار دارد. در سال 2007 نیز جزء عجایب هفتگانه جهان قرار گرفته است؛ اما چرا؟
یکی از شگفت‌انگیزترین عجایبی که در معماری تاج محل وجود دارد، استفاده از تکنیک خطای دید است. به‌عبارتی شما از دور به بنا نگاه می‌کنید و آن را بسیار بزرگ می‌بینید؛ اما هرچه نزدیک‌تر می‌شوید، بنا کوچک و کوچک‌تر می‌شود.
یکی دیگر از دلایلی که این بنا را در فهرست عجایب هفتگانه جدید جهان قرار می‌دهد، تغییر رنگ آن در طول شبانه‌روز است. اگر در هنگام طلوع خورشید به تاج‌محل نگاه کنید، آن را صورتی می‌بینید. در هنگام عصر و با نور غروب، به رنگ سفید شیری تغییر می‌کند. در طول شب و زیر نور ماه نیز طلایی‌رنگ دیده می‌شود.
از عجایب دیگر تاج محل هند این است که این بنا کاملا متقارن ساخته شده و از هر طرف که به آن بنگرید، می‌تواند از وسط به دو قسمت کاملا یکسان تقسیم شود. اگر این دلایل برای اعجاب این بنا کافی نیست، باید بگوییم که طبق افسانه‌ها، سنگ‌های مرمر سازه روی دوش 1000 فیل حمل شده و به هندوستان آورده شده است.
دانستن این موضوع نیز خالی از لطف نیست: سال‌هاست ساخت هر گونه سازه با ارتفاع بیش از چهار طبقه در اطراف این مقبره ممنوع شده است. این قانون برای این است که تاج محل بتواند زیبایی‌اش را تا شعاع ۴ کیلومتری به رخ بازدیدکنندگان و گردشگران بکشد.

عکسی از تاج محل در هند

افسانه‌های تاج محل هند از چه سخن می‌گویند؟

پس از مرگ شاه جهان و گذشت سال‌ها از ساخت این بنای ارزشمند، افسانه‌های بی‌شماری پیرامون آن شکل گرفته است. برخی از پرطرفدارترین افسانه های محلی تاج محل هندوستان عبارتند از:

● قبر واقعی شاه جهان و همسرش، در دید عموم قرار ندارند؛ بلکه در طاقی زیرزمینی پنهان هستند که از زمان ساخت، بازدید از آن‌ها برای عموم مردم غیرممکن است.

● برای ساخت بنا از 20 هزار کارگر، معمار، سنگ‌تراش، نقاش و جواهرتراش استفاده شده که حدود 22 سال از بخش‌های مختلف آسیا به ویژه ایران و آناتولی به هند سفر کردند.

● به نوشته تاریخ‌نگاران، شاه‌جهان پس از درگذشت همسر محبوب خود، عبایی سفید را به خلعت شاهانۀ‌ خود را ترجیح داد و یک سال سوگواری کرد. شخصی که قبلا به منظور توسعه دامنه سلطنتش خون زیادی ریخته بود، گوشه‌نشین شد و «جهان‌آرا» دختر او به امورات پرداخت.

● به اعتقاد هندویان محلی، تاج محل در واقع معبد شیوا (از بلندمرتبه‌ترین ایزدان هندو) بوده است. آن‌ها باور دارند که شاه‌جهان پس از حمله به آگرا، این معبد را از بین برده و عمارت خود را به جای آن ساخته است.

● طبق برخی شواهد، شاه‌جهان قصد داشته تا تاج محل دیگری به رنگ سیاه در سمت دیگر رودخانۀ یومنا بسازد. اما به دلیل کمیابی مرمر سیاه و همچنین نبود سرمایۀ لازم برای این کار، این تصمیم عملی نشد.

تاج محل هند کجاست؟

تاج محل عمارتی شگفت‌انگیز و مجموعه‌ای گسترده در شرق آگرا است. این شهر در ایالت اوتار پرادش، در قسمت شمالی هندوستان واقع شده و تا دهلی 200 کیلومتر فاصله دارد. بنابراین می‌توانید بلیط هواپیما دهلی را خریداری کرده و در فرودگاه بین‌المللی آن به زمین بنشینید؛ سپس با استفاده از اتوبوس، قطار یا تاکسی، به آگرا بروید.

برای رفتن به تاج محل از هتل نیز وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند تاکسی، تمپو و اتوبوس در دسترس شما خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم اقامتگاه خود را از بین هتل های هند و مسافرخانه‌های فراوانی که در نزدیکی تاج محل وجود دارد، انتخاب کنید. این اقامتگاه‌ها معمولا قیمت مناسبی دارند و بدون رزرو قبلی هم اتاق مناسبی در اختیارتان قرار خواهند داد.

موقعیت مکانی تاج محل هندوستان روی نقشه گوگل

بهترین زمان بازدید از تاج محل هند

می‌شود گفت که در همه فصول بازدید از تاج محل ممکن است؛ ولی اگر آب و هوا برایتان اهمیت دارد، بهتر است در پاییز و زمستان از این مجموعه دیدن کنید. چراکه در این زمان از سال، هم گرمای هوا به حد کافی می‌رسد و هم از باران‌های موسمی و شدید حاشیه اقیانوس هند در امان خواهید بود.

از سوی دیگر نمی‌توان انکار کرد که اواخر تابستان تا اوایل پاییز، به دلیل زاویۀ تابش خورشید، مناسب‌ترین زمان برای سفر به آگرا و عکاسی از تاج محل است. دراین‌صورت می‌توانید این بنای خارق‌العاده را در رنگین‌کمان چندرنگ آن مشاهده کنید.

ساعت بازدید از تاج محل هند و هزینه بلیط

زمان بازدید از تاج محل هند در ماه‌های مختلف سال متفاوت است و به ساعت طلوع و غروب خورشید بستگی دارد. به‌طورکلی می‌توانید از نیم ساعت پیش از طلوع خورشید از درب ورودی وارد شده و تا غروب در محوطه گردش کنید.

البته امکان رزرو تور شبانه در شب‌هایی که ماه کامل است هم وجود دارد. دراین‌صورت می‌توانید از ساعت 20:30 تا نیم ساعت پس از نیمه‌شب، در محوطه تاج محل بمانید و از تماشای بنا زیر نور ماه لذت ببرید. یادتان باشد که بازدید از تاج محل فقط در روزهای شنبه تا پنج‌شنبه امکان‌پذیر است؛ روزهای جمعه، روز نمازگذاران است و محوطه در رزرو آن‌ها قرار دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به وبسایت رسمی تاج محل مراجعه کنید.

هزینه ورودی تاج محل برای گردشگران بین‌المللی نفری 1100 روپیه است. این رقم فقط برای بازدید از داخل محوطه بوده و برای بازدید از مقبره‌ها، باید 200 روپیه دیگر نیز پرداخت کنید. بعلاوه اگر قصد فیلمبرداری داشته باشید، 25 روپیه به ازای حمل دوربین فیلمبرداری از شما دریافت خواهد شد. خرید بلیط بازدید از تاج محل به صورت اینترنتی بوده و از طریق درگاه پرداخت باستان‌شناسی هند امکان‌پذیر خواهد بود.

 بازدید از تاج محل هند با تور آگرا

در این مقاله به معرفی عمارت تاج محل هند پرداختیم. سعی کردیم هرآنچه را که لازم است پیش از سفر به آگرا و بازدید از این عمارت بدانید، به شما بگوییم. فراموش نکنید که تاج محل، فقط یکی از هزاران جای دیدنی هندوستان است. پس اگر قصد گشت‌وگذار در این کشور را دارید، توصیه می‌کنیم با تور هند آژانس گردشگری هورام همراه شوید تا بتوانید بهترین سفر عمر خود را تجربه کنید و از زمان خود، بهره کافی ببرید.

آیا شما قبلا به هند سفر کرده‌اید؟ از بناهای دیدنی آن مانند تاج محل چه می‌دانید؟ از تجربه‌های خود برای ما و دیگر گردشگران عزیزمان هم بنویسید.

سوالات متداول

1. آیا بازدید شبانه از تاج محل امکان پذیر است؟

امکان اینکه در طول شب از تاج محل دیدن کنید، وجود دارد؛ اما باید از قبل برای رزرو تور شبانه و تهیه بلیط ورودی تاج محل اقدام کنید.

2. بهترین زمانی که می‌توانیم از تاج محل بازدید کنیم چه زمانی است؟

فصول سرد سال، مانند پاییز و زمستان بهترین زمان برای بازدید از آگرا در کشور هند است. اما برای بازدید از تاج محل بهتر است اواخر تابستان تا اواسط پاییز را انتخاب کنید.